هلندی‌ها از همه بلندترند و بلندتر هم خواهند شد

به نظر می‌رسد که بلندتر بودن قد هلندی‌ها نتیجه انتخاب طبیعی است

بلندی قد گرت استالپ (G.Stulp) دو متر و یک سانتی‌متر است. قدش باعث می‌شود که در کنفرانس‌های علمی هنگامی که می‌ایستد تا نتیجه پژوهش‌هایش به عنوان جمعیت‌شناس دانشکده پزشکی گرمسیری لندن را توضیح دهد، دستپاچه و خجالتی باشد. می‌گوید «این کار همیشه مایه خجالت است.» دکتر استالپ که خودش هلندی است، در این باره پژوهش می‌کند که چرا قد هموطنانش اینقدر بلند است. امروزه هلندی‌ها به طور میانگین بلندقدترین مردم جهان هستند. اما تا همین ۱۵۰ سال پیش نسبتا کوتاه بودند. در سال ۱۸۶۰، میانگین قد یک سرباز هلندی فقط یک متر و ۶۵ سانتی‌متر بود. در آن زمان مردان آمریکایی نزدیک به ۷ سانتی‌متر بلندتر بودند.

از سال ۱۸۶۰ تاکنون، میانگین قد در بسیاری از بخش‌های جهان افزایش یافته است، اما هیچ مردمی مانند هلندی‌ها قد نکشیده‌اند. اکنون یک مرد هلندی متوسط بیش از ۱۸۳ سانتی‌متر قد دارد. و در حالی که جهش افزایش قد در آمریکا در سال‌های اخیر متوقف شده، هلندی‌ها همچنان رشد می‌کنند و بلندتر می‌شوند. اکنون سال‌هاست که دانشمندان تلاش کرده‌اند بفهمند چرا میانگین قد افزایش یافته و چرا هلندی‌ها به طور خاص با چنین سرعتی رشد کرده‌اند. بعضی از عوامل عبارت‌اند از اینکه هلندی‌ها اکنون رژیم غذایی بهتری نسبت به گذشته دارند و از این گذشته به مراقبت‌های پزشکی بهتری نیز دسترسی دارند. اما اکنون دکتر استالپ و همکارانش شواهدی یافته‌اند که نشان می‌دهد خود تکامل نیز در بلندتر شدن به آنها کمک می‌کند.

این پژوهش جدید که در ژورنال B انجمن سلطنتی (علوم زیستی) منتشر شده، به لطف یک پایگاه بزرگ داده‌های پزشکی به نام Lifelines امکان‌پذیر شده که به تازگی در هلند تاسیس شده است. این پایگاه داده‌ها حاوی مقادیر زیادی اطلاعات، ازجمله اطلاعات ژنتیکی و سوابق پزشکی، مربوط به ده‌ها هزار خانواده هلندی است. دکتر استالپ و همکارانش داده‌های مربوط به ۴۲ هزار ۶۱۲ مرد و زن بالای ۴۵ سال را تحلیل کردند و دنبال رابطه میان بلندی قامت این افراد و تعداد بچه‌هایی که دارند گشتند. این پژوهشگران دریافتند که مردان هلندی بلندتر از میانگین از مردانی که قد میانگین یا کوتاه‌تر از میانگین دارند، فرزندان بیشتری دارند. برای مثال، در میان کسانی که در اوایل دهه ۱۹۵۰ به دنیا آمدند، مردانی که قدشان ۱۶۸ سانتی‌متر بود به طور میانگین ۱۵/۲ فرزند داشتند. در حالی که مردانی با قد ۱۸۵ سانتی‌متر ۳۹/۲ فرزند داشتند. دانشمندان دریافتند که این روند، یعنی اینکه مردان بلندتر فرزندان بیشتری داشته باشند، به مدت بیش از ۳۵ سال دوام داشته است.

در میان زنان، این الگو پیچیده‌تر بود. در مجموع، بیشترین تعداد فرزندان را آن زنان هلندی به دنیا آورده‌اند که قدشان میانگین بود. اما علتش این بود که معمولا زمان بیشتری طول می‌کشید تا زنان بلندقدتر مادر شوند. مادران بلندقدتر، وقتی وارد سال‌های بچه‌آوری می‌شدند، با نرخی سریع‌تر از زنان کوتاه‌تر بچه‌هایشان را به دنیا می‌آوردند. دکتر استالپ می‌گوید «هیچ انتظار نداشتم چنین الگوهایی را پیدا کنم. به نظر می‌رسد هلندی‌ها واقعا متفاوت باشند.» به گفته دکتر استالپ این امکان وجود دارد که یک عامل محیطی سبب شود بعضی هلندی‌ها هم بلندتر شوند و هم فرزندان بیشتری داشته باشند. برای مثال، هلندی‌های ثروتمندتر می‌توانند هم قدبلندتر شوند و هم فرزندان بیشتری داشته باشند.

اما هنگامی که دکتر استالپ و همکارانش میزان تاثیر ثروت افراد را از تحلیل‌هایشان حذف کردند، باز رابطه میان قد و تعداد فرزند باقی ماند. از این گذشته، هنگامی که تاثیر متغیرهای دیگری همچون تحصیلات را حذف کردند، باز این رابطه باقی ماند. بنابراین دکتر استالپ حدس زد که باید پای ژن‌ها در میان باشد. در شرایط مساوی، بعضی افراد قدبلندتر از دیگران خواهند شد به این علت که دارای اشکال خاصی از بعضی ژن‌ها هستند. بلندی قامت افراد می‌تواند روی سلامت‌شان تاثیر بگذارد. برای مثال، اوایل هفته جاری، گروهی بین‌المللی از دانشمندان رابطه‌ای میان ژن‌های کنترل‌کننده قد با افزایش محافظت در برابر بیماری‌های قلبی-عروقی یافتند: پژوهشگران به این نتیجه رسیدند که افراد کوتاه‌تر در برابر حمله قلبی آسیب‌پذیرتر از افراد قدبلند هستند. اما به نظر دکتر استالپ دلیل افزایش قد هلندی‌ها این نمی‌تواند باشد. دکتر استالپ و همکارانش اکنون سرگرم جمع‌آوری داده‌های بیشتر هستند و قد پدر و مادر و فرزندان‌شان را در هلند تحلیل می کنند. او امیدوار است بتواند تعیین کند که چه مقدار از این افزایش قد نتیجه انتخاب طبیعی است.

در سال‌های اخیر، پژوهشگران دیگر تکامل قد را در چند جمعیت انسانی مستند کرده‌اند. جالب اینکه نتایج آنها در تضاد با نتایجی است که از هلند به دست آمده. برای مثال، دیداهالی گووینداراجو (D.Govindaraju)، ژنتیک‌دان تکاملی کالج پزشکی آلبرت آینشتاین، و همکارانش دریافته‌اند که زنان ماساچوست دارند کوتاه‌تر می‌شوند، نه بلندتر. دکتر گووینداراجو می‌گوید هنوز برای حدس و گمان درباره علت تکامل جمعیت‌های مختلف در جهت‌های مختلف خیلی زود است. آنچه اکنون اهمیت دارد این است که دانشمندان اصلا می‌توانند این تفاوت‌ها را پیدا کنند. به گفته دکتر گووینداراجو «تکامل در محیط‌های مختلف به شیوه‌های متفاوتی روی می‌دهد. مشاهده نقش این محیط‌ها در عملکرد تکامل انسان فوق‌العاده است.»

New York Times, Apr.09, 2015